Et ve Süt Kurumu, piyasayı düzenleyemiyor

CHP TEKİRDAĞ VEKİLİ AYGUN: SAYIŞTAY, ET VE SÜT PİYASASINDAKİ KRİZİ ÖZETLEDİ

Sayıştay; Et ve Süt Kurumu’na ilişkin 2021 yılı raporunda, hayvancılık sektöründe yaşanan krizi en net ifadelerle ortaya koydu. Et ve Süt Kurumu’nun üretici maliyetlerinin altında alım yaptığını, bu nedenle üreticinin hayvancılıktan çekildiğini ve et piyasasının özel sektörün inisiyatifine bırakıldığını belirten Sayıştay, kurumun üretici ve piyasa ile bağının koptuğuna dikkat çekti. CHP Tekirdağ Milletvekili Dr. İlhami Özcan Aygun, Sayıştay’ın yaşanan krizi en net şekilde ortaya koyduğunu belirterek, “Et ve Süt Kurumu, piyasayı düzenleyemiyor, üreticiyi korumuyor, tüketici de pahalı et ve süt tüketiyor. İktidar, üreticinin de tüketicinin de zararına çalışıyor” diye konuştu.

Sayıştay, 2021 yılı Raporu’nda, Et ve Süt Kurumu’nun piyasayı denetleyemediğini ve düzenleyemediğini ortaya koydu. Et ve Süt Kurumu’nun alım fiyatlarını açıklarken yıllar itibariyle üretici maliyetlerini gözeten bir fiyat politikası izleyemediği için bazı dönemlerde kurum kapasitenin üzerinde, bazı dönemlerde kurum kapasitesinin altında kesim yaptığını belirleyen Sayıştay, 2018 yılında 271 bin 539 baş, 2019 yılında 242 bin 554 baş, 2020 yılında 27 bin 253 baş, 2021 yılında ise 24 bin 975 baş sığır kesimi yapıldığını kaydetti.

Sayıştay Raporu’nda; son yıllarda kesim sayısının azalması nedeniyle kurumun sözleşmeler yoluyla üstlendiği taahhütlerini yerine getirmek ve satış mağazalarında tüketicilerin taleplerini karşılamak için piyasadan hazır halde kesilmiş et alımı yapmak zorunda kaldığını ortaya koydu. Et ve Süt Kurumu’nun alım fiyatlarının üretici maliyeti ile uyumlu olmadığına işaret eden Sayıştay, “Piyasa fiyatlarının gecikmeli olarak izlendiği, piyasada oluşan fiyatlara öncülük edilemediği ve regülasyon görevinin yeterince yerine getirilemediği tespit edilmiştir” denildi.

“ÜRETİCİ, ÖZEL SEKTÖRÜN ELİNE BIRAKILMASIN!”

Sayıştay Raporu’nda; kurumun piyasada oluşabilecek şoklara karşı regüle edici fonksiyonuna dikkat çekilerek, genellikle piyasa fiyatlarının altında kesim fiyatı açıklandığı ifade edildi. Alım fiyatları açıklanırken üretici maliyetlerinin dikkate alınmadığı eleştirisini getiren Sayıştay, şu saptamaları yaptı:

“Kurumun üretici ve piyasa ile olan bağı kopmakta, et fiyatlarının kontrolü büyük ölçüde özel sektörün inisiyatifine bırakılmaktadır. Kurumun alım fiyatlarının; üretici maliyetlerinin altında kaldığı dönemlerde, özel sektör firmaları da kesim fiyatlarını üretici maliyetlerinin altında tutarak kısa vadede üreticiyi zararına kesim yaptırmaya zorlamakta, zarar eden üreticiler ise hayvancılık faaliyetlerini sonlandırmaktadır. Orta ve uzun vadede azalan hayvan varlığına paralel olarak fiyatlar hızlı bir şekilde yukarı doğru çekilmekte ve kırmızı et piyasasında istikrarsız bir yapının zemini oluşturulmaktadır. Bunun bir sonucu olarak hayvancılık sektöründe sürekli kısır bir döngü yaşanmaktadır.”

Et ve Süt Kurumu’nun, 2021 yılı içinde yapılan normal kesimlerden 3 bin 485 ton, şartlı kesimlerden ise 1998 ton işlemeye hazır karkas et etmişken, aynı yılda piyasa fiyatlarından 6 bin 632 ton karkas, 1203 ton parça et alımı yapıldığına işaret eden Sayıştay, şu önemli tespitleri yaptı:

“Et ve Süt Kurumu’nun piyasayı regüle edebilmesi için üretici maliyetlerini dikkate alan ve piyasa fiyatlarıyla uyumlu alım fiyatları açıklaması oldukça önem arz etmektedir. Kırmızı etin üretim maliyetlerini oluşturan ham dana, yem, enerji ve işçilik giderlerini kapsayacak şekilde bir parite hazırlanarak, alım fiyatlarının bu pariteye uygun olarak belirlenmesi, üretici zararını önlemenin yanında kurumun piyasa yapıcılığı görevini daha etkin şekilde yerine getirmesine de katkı sağlayacaktır.

Sayıştay, Et ve Süt Kurumu’nun, esnek fiyatlı alım-satım politikasına geçerek, geçerek, kırmızı etin üretim maliyetlerini oluşturan ham dana, yem, enerji ve işçilik giderlerini kapsayacak şekilde ve üreticileri zarar ettirmeyecek seviyede hazırlanacak bir pariteye göre kesim fiyatı belirlemesini önerdi.

“NOKTA ATIŞ YAPILMIŞ”

CHP Tekirdağ Milletvekili Dr. İlhami Özcan Aygun, Sayıştay’ın Et ve Süt Kurumu Raporu’nun, hayvancılık sektöründe yaşanan krizi en iyi şekilde ortaya koyduğunu belirterek, “Üreticinin yem, enerji, işçilik giderleri karşılanmadan, çözüm sağlanamayacağını Sayıştay da ortaya koymuş. Ancak bilim insanlarına, Sayıştay’a, muhalefete kulak tıkamış bu iktidarla çözüm mümkün görünmüyor. CHP iktidarında çiftçinin tüm maliyetlerini karşılayan, hayvancılık ve bitkisel üretim sorununu çözen bir vizyon ortaya koyacağız. Gıda fiyatları düşecek, çiftçi kazanacak” dedi.

Aygun, CHP’nin vizyonunu şöyle özetledi:

“Parite uygulaması getirerek çiğ süt ve et üreticilerini yem fiyatlarındaki artışlara karşı koruyacağız. Yem bitkilerinin kullanımına yüzde 50 oranında destek sağlayacağız. Okul Sütü Programını yenileyerek, yeniden uygulamaya alacağız.   Hayvancılıkla uğraşan ancak mali gücü yeterli olmayan ailelere hibe, ucuz kredi ve TİGEM aracılığıyla ucuz damızlık hayvan desteği sağlayacağız. Bitkisel ürün planlamasını sanayi yemi/kesif yem üretimini de kapsayacak şekilde yapacağız.  Mera tespit ve tahdit çalışmalarını hızla tamamlayacağız.  Yem maliyetini düşürmek için meraları ücretsiz besiciye açacağız. Hayvansal ürün işletmelerinin kendi karma yem ünitelerine sahip olmalarını sağlayacağız. Büyükbaş besicilikte, zamana bağlı kısa süreli besleme modeline geçeceğiz.”